เก็งข้อสอบนักธรรมชั้นเอก วิชาวินัยบัญญัติ ปีพ.ศ.2568

⏏︎ ดาวน์โหลดเก็งข้อสอบ

	เก็งข้อสอบธรรมสนามหลวง นักธรรมชั้นเอก วิชาวินัยบัญญัติ ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๘ มีทั้งหมด ๓๐ ข้อ ดังนี้

๑.	มูลเหตุที่ทําให้เกิดสังฆกรรมมีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
ต/	มูลเหตุที่ทำให้เกิดสังฆกรรมมี ๒ อย่าง ฯ คือ ๑. มีภิกษุบริษัทเพิ่มจํานวนมากขึ้น ๒. มีพระพุทธประสงค์เพื่อให้สงฆ์เป็นใหญ่ในการบริหารหมู่คณะ ฯ

๒.	สังฆกรรมมีอะไรบ้าง ?  สังฆกรรมอะไรที่สงฆ์จตุวรรคทำไม่ได้ ?
ต/	สังฆกรรม มี ๔ คือ ๑. อปโลกนกรรม ๒. ญัตติกรรม ๓. ญัตติทุติยกรรม ๔. ญัตติจตุตถกรรม ฯ ปวารณา ให้ผ้ากฐิน อุปสมบท และอัพภาน สงฆ์จตุวรรคทำไม่ได้ ฯ

๓.	สังฆกรรม ๔ นั้น อย่างไหนต้องทําในสีมา อย่างไหนทํานอกสีมาได้ ?
ต/	ญัตติกรรม ญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ต้องทําในสีมาเท่านั้น อปโลกนกรรม ทํานอกสีมาได้ ฯ

๔.	สีมามีกี่ประเภท ?  วิสุงคามสีมา จัดเข้าในประเภทไหน ?
ต/	สีมา มี ๒ ประเภท คือ พัทธสีมา อพัทธสีมา ฯ วิสุงคามสีมา เมื่อสงฆ์ยังไม่ผูก จัดเป็นอพัทธสีมา ครั้นสงฆ์ผูกแล้ว จัดเป็นพัทธสีมา ฯ

๕.	สีมาสังกระ คืออะไร ?  สงฆ์จะทำสังฆกรรมในสีมาเช่นนั้นได้หรือไม่อย่างไร ?
ต/	สีมาสังกระ คือ สีมาที่สมมติคาบเกี่ยวกันระหว่างสีมาที่สมมติไว้เดิมและสีมาที่สมมติขึ้นใหม่ ฯ สงฆ์ทำสังฆกรรมในสีมาที่สมมติไว้เดิมได้ แต่ทำในสีมาที่สมมติขึ้นใหม่ไม่ได้ ฯ

๖.	เจ้าอธิการตามพระวินัย หมายถึงใคร ?  สงฆ์พึงสวดสมมติเจ้าอธิการด้วยกรรมวาจาประเภทใด ?
ต/	เจ้าอธิการตามพระวินัย หมายถึง ภิกษุผู้ได้รับสมมติจากสงฆ์ให้เป็นเจ้าหน้าที่ทำการสงฆ์นั้น ๆ ฯ สงฆ์พึงสวดสมมติด้วยญัตติทุติยกรรม ฯ

๗.	เจ้าอธิการที่สงฆ์สมมติให้เป็นเจ้าหน้าที่ทำการสงฆ์ ในพระวินัยมี ๕ แผนก อะไรบ้าง ?
ต/	ในพระวินัยมี ๕ แผนก ๑) เจ้าอธิการแห่งจีวร ๒) เจ้าอธิการแห่งอาหาร ๓) เจ้าอธิการแห่งเสนาสนะ ๔) เจ้าอธิการแห่งอาราม ๕) เจ้าอธิการแห่งคลัง ฯ

๘.	ภิกษุผู้ควรได้รับสมมติให้เป็นภัตตุทเทสกะ ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติเช่นไร ?
ต/	ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติดังนี้ คือ ๑. เว้นอคติ ๔ คือ ฉันทาคติ โทสาคติ โมหาคติ ภยาคติ ๒. รู้จักภัตรที่ควรแจกหรือมิควรแจก ๓. รู้จักลำดับที่พึงแจก ฯ

๙.	กฐิน มีชื่อมาจากอะไร ?  ผ้าที่เป็นกฐินได้มีอะไรบ้าง ?
ต/	กฐิน มีชื่อมาจากไม้สะดึงที่ลาดหรือกางออกสำหรับขึงจีวรเพื่อเย็บ ฯ ผ้าที่เป็นกฐินได้มี ๑. ผ้าใหม่ ๒. ผ้าเทียมใหม่คือผ้าฟอกสะอาดแล้ว ๓. ผ้าเก่า ๔. ผ้าบังสุกุล ๕. ผ้าที่ตกตามร้านตลาดซึ่งเขานำมาถวายสงฆ์ ฯ

๑๐.	ผ้าที่ไม่ทรงอนุญาตให้ใช้เป็นผ้ากฐิน ได้แก่ผ้าเช่นไรบ้าง ?
ต/	ผ้าที่ไม่ทรงอนุญาตให้ใช้เป็นผ้ากฐิน คือ ๑. ผ้าที่ไม่ได้เป็นสิทธิ์ เช่น ผ้าที่ขอยืมเขามา ๒. ผ้าที่ได้มาโดยอาการอันมิชอบ คือ ทำนิมิตได้มา พูดเลียบเคียงได้มา และผ้าเป็นนิสสัคคีย์ ๓. ผ้าที่ได้มาโดยบริสุทธิ์ แต่เก็บค้างคืนไว้ ฯ

๑๑.	การกรานกฐิน คืออะไร ?  อธิบายพอเข้าใจ
ต/	กรานกฐิน คือ เมื่อมีผ้าเกิดขึ้นแก่สงฆ์ในเดือนท้ายฤดูฝนพอจะทำเป็นไตรจีวร ผืนใดผืนหนึ่งได้ สงฆ์พร้อมใจกันยกให้แก่ภิกษุรูปหนึ่ง ภิกษุผู้ได้รับผ้านั้นนำไปทำเป็นไตรจีวร ผืนใดผืนหนึ่งให้แล้วเสร็จในวันนั้น แล้วมาบอกแก่ภิกษุผู้ยกผ้านั้นให้เพื่ออนุโมทนา ภิกษุเหล่านั้นอนุโมทนา ทั้งหมดนี้ คือ การกรานกฐิน ฯ

๑๒.	ผู้จะเข้ามาอุปสมบทเป็นภิกษุในพระพุทธศาสนาต้องประกอบด้วยคุณสมบัติอะไรบ้าง ?
ต/	ประกอบด้วยคุณสมบัติ ๕ ประการ คือ ๑. เป็นชาย ๒. มีอายุครบ ๒๐ ปี ๓. ไม่เป็นมนุษย์วิบัติ เช่น ถูกตอน หรือเป็นกะเทย เป็นต้น ๔. ไม่เคยทำอนันตริยกรรม ๕. ไม่เคยต้องปาราชิก หรือไม่เคยเข้ารีตเดียรถีย์ทั้งที่เป็นภิกษุ ฯ

๑๓.	ในอุปสมบทกรรม อภัพพบุคคล หมายถึงใคร ?  จำแนกโดยประเภทมี อะไรบ้าง ?
ต/	หมายถึงบุคคลที่ทรงห้ามไม่ให้อุปสมบท ฯ มี ๓ คือ ๑. เพศบกพร่อง ๒. ประพฤติผิดพระธรรมวินัย ๓. ประพฤติผิดต่อกำเนิดของตน คือฆ่ามารดาบิดา ฯ

๑๔.	สงฆ์ผู้จะให้การอุปสมบทแก่กุลบุตร ในพระวินัยมีกําหนดจํานวนภิกษุไว้อย่างไร ?  ถ้าไม่ครบตามจํานวนนั้น จัดเป็นวิบัติอะไร ?
ต/	มีกําหนดอย่างนี้ คือ ในมัธยมชนบท ๑๐ รูปเป็นอย่างต่ำ ในปัจจันตชนบท ๕ รูป เป็นอย่างต่ำ ฯ จัดเป็นปริสวิบัติ

๑๕.	การบอกนิสสัย ๔ และอกรณียะ ๔ บอกในเวลาใด ?  และใครเป็นผู้บอก ?
ต/	ท่านให้บอกในลำดับแห่งอุปสมบทแล้ว ห้ามไม่ให้บอกก่อนหน้าอุปสมบท ฯ อุปัชฌายะบอกก็ได้ กรรมวาจาจารย์ หรืออนุสาวนาจารย์บอกก็ได้ ฯ

๑๖.	วิวาทาธิกรณ์ คืออะไร ?  ระงับได้ด้วยอธิกรณสมถะข้อใดบ้าง ?
ต/	วิวาทาธิกรณ์ คือ การเถียงกันปรารภพระธรรมวินัย ฯ ระงับได้ด้วย สัมมุขาวินัย และเยภุยยสิกา ฯ

๑๗.	ภิกษุผู้ก่อวิวาทาธิกรณ์ อย่างไรชื่อว่า ปรารถนาดี อย่างไรชื่อว่า ปรารถนาเลว ?
ต/	ผู้ก่อวิวาทเพราะเห็นแก่พระธรรมวินัย (ปราศจากโลภะ โทสะ โมหะ) ชื่อว่าทำด้วยปรารถนาดี ผู้ก่อวิวาทด้วยทิฏฐิมานะ แม้รู้ว่าผิดก็ขืนทำ (ประกอบด้วย โลภะ โทสะ โมหะ) ชื่อว่าทำด้วยปรารถนาเลว ฯ

๑๘.	อนุวาทาธิกรณ์เช่นไร อันภิกษุจะพึงยกขึ้นพิจารณาตัดสินได้ ?
ต/	อนุวาทาธิกรณ์นั้นต้องเป็นเรื่องมีมูล คือ ๑) เรื่องที่ได้เห็นเอง ๒) เรื่องที่ได้ยินเองหรือมีผู้บอกและเชื่อว่าเป็นจริง ๓) เรื่องที่เว้นจาก ๒ สถานนั้น แต่รังเกียจโดยอาการ ฯ

๑๙.	สัมมุขาวินัยมีองค์เท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
ต/	สัมมุขาวินัย มีองค์ ๔ ฯ คือ ๑) ในที่พร้อมหน้าสงฆ์ ๒) ในที่พร้อมหน้าธรรม ๓) ในที่พร้อมหน้าวินัย ๔) ในที่พร้อมหน้าบุคคล ฯ

๒๐.	วุฏฐานวิธี หมายถึงอะไร ?  ในการทำวุฏฐานวิธีแต่ละอย่างนั้นต้องการสงฆ์จำนวนเท่าไรเป็นอย่างน้อย ?
ต/	วุฏฐานวิธี หมายถึง ระเบียบวิธีเป็นเครื่องออกจากอาบัติสังฆาทิเสส ฯ อัพภาน ต้องการสงฆ์ ๒๐ รูป เป็นอย่างน้อย นอกนั้นต้องการสงฆ์ ตั้งแต่ ๔ รูป ขึ้นไป ฯ

๒๑.	อุกเขปนียกรรม และ นิยสกรรม สงฆ์พึงลงแก่ภิกษุประพฤติผิดธรรมวินัยอย่างไร ?
ต/	ประพฤติผิดอย่างนี้ คือ อุกเขปนียกรรม พึงลงแก่ภิกษุผู้ ไม่เห็นอาบัติ ไม่ทำคืนอาบัติหรือไม่สละทิฏฐิบาป นิยสกรรม พึงลงแก่ภิกษุผู้ มีอาบัติมาก หรือคลุกคลีกับคฤหัสถ์ด้วยการคลุกคลีอันไม่ควร ฯ

๒๒.	พระอรรถกถาจารย์แสดงลักษณะปกปิดอาบัติสังฆาทิเสสไว้เป็น ๕ คู่ อย่างไรบ้าง ?
ต/	ท่านแสดงไว้ ๕ คู่ ดังนี้ ๑. เป็นอาบัติ และรู้ว่าเป็นอาบัติ ๒. เป็นปกตัตตะ และรู้ว่าเป็นปกตัตตะ ๓. ไม่มีอันตราย และรู้ว่าไม่มีอันตราย ๔. อาจอยู่ และรู้ว่าอาจอยู่ ๕. ใคร่จะปิด และปิดไว้ ฯ

๒๓.	กิจจาธิกรณ์ และนิคคหะ คืออะไร ?
ต/	กิจจาธิกรณ์ คือ กิจอันจะพึงทําด้วยประชุมสงฆ์ นิคคหะ คือ การข่ม เป็นกิจอย่างหนึ่งแห่งผู้ปกครองหมู่ ฯ

๒๔.	ในทางพระวินัย การคว่ำบาตร หมายถึงอะไร ?  และจะหงายบาตรได้เมื่อไร ?
ต/	การคว่ำบาตร หมายถึง การไม่ให้คบหาสมาคมด้วยลักษณะ ๓ ประการ คือ ๑. ไม่รับบิณฑบาตของเขา ๒. ไม่รับนิมนต์ของเขา ๓. ไม่รับไทยธรรมของเขา ฯ เมื่อผู้ถูกคว่ำบาตรนั้นเลิกกล่าวติเตียนพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นต้นนั้นแล้ว กลับประพฤติดี พึงหงายบาตรแก่เขาได้ ฯ

๒๕.	นาสนา คืออะไร ?  บุคคลเช่นไรที่ทรงอนุญาตให้นาสนา ?
ต/	นาสนา คือ การยังบุคคลผู้ไม่สมควรถือเพศภิกษุและสามเณรให้สละเพศเสีย ฯ บุคคลที่ทรงอนุญาตให้นาสนามี ๓ ประเภท คือ ๑. ภิกษุต้องอันติมวัตถุแล้วยังปฏิญญาตนเป็นภิกษุ ๒. บุคคลผู้อุปสมบทไม่ขึ้น ได้รับอุปสมบทแต่สงฆ์ ๓. สามเณรผู้ประกอบด้วยองค์ ๑๐ ข้อใดข้อหนึ่ง เช่น เป็นผู้มัก ผลาญชีวิตสัตว์ เป็นต้น ฯ

๒๖.	ที่วัด ที่ธรณีสงฆ์ และที่ศาสนสมบัติกลาง ได้แก่สถานที่เช่นไร ?
ต/	ที่วัด ได้แก่ ที่ตั้งวัดตลอดจนเขตของวัดนั้น ที่ธรณีสงฆ์ ได้แก่ ที่ซึ่งเป็นสมบัติของวัด ที่ศาสนสมบัติกลาง ได้แก่ ที่ซึ่งเป็นทรัพย์สินของพระศาสนาอันมิใช่ของวัดใดวัดหนึ่ง ฯ

๒๗.	เจ้าอาวาส หมายถึงใคร ?  ภิกษุผู้จะดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดที่ไม่ใช่พระอารามหลวงต้องมีคุณสมบัติโดยเฉพาะอะไรบ้าง ?
ต/	เจ้าอาวาส หมายถึง พระภิกษุผู้ได้รับแต่งตั้งตามกฎมหาเถรสมาคมให้เป็นพระสังฆาธิการปกครองวัดใดวัดหนึ่ง ฯ คุณสมบัติเฉพาะ คือ ๑. มีพรรษาพ้น ๕ ๒. เป็นผู้ทรงเกียรติคุณเป็นที่เคารพนับถือของคฤหัสถ์ และ บรรพชิตในถิ่นนั้น ฯ

๒๘.	พระราชบัญญัติคณะสงฆ์มาตรา ๓๗ ระบุหน้าที่เจ้าอาวาส ไว้กี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
ต/	ระบุไว้ ๔ อย่าง ฯ คือ ๑. บํารุงรักษาวัด จัดกิจการ และศาสนสมบัติของวัดให้เป็นไปด้วยดี ๒. ปกครองและสอดส่องให้บรรพชิต และคฤหัสถ์ที่มีที่อยู่หรือพํานักอาศัยอยู่ในวัดนั้นปฏิบัติตามพระธรรมวินัย กฎมหาเถรสมาคม ข้อบังคับ ระเบียบ หรือคําสั่งของมหาเถรสมาคม ๓. เป็นธุระในการศึกษาอบรมและสั่งสอนพระธรรมวินัยแก่บรรพชิตและคฤหัสถ์ ๔. ให้ความสะดวกตามสมควรในการบําเพ็ญกุศล ฯ

๒๙.	กรรมการมหาเถรสมาคมซึ่งสมเด็จพระสังฆราชทรงแต่งตั้งพ้นจากตำแหน่งเมื่อใด ?
ต/	พ้นจากตำแหน่งเมื่อ ๑. มรณภาพ ๒. พ้นจากความเป็นพระภิกษุ ๓. ลาออก ๔. สมเด็จพระสังฆราชมีพระบัญชาให้ออก ๕. อยู่ครบวาระ ๒ ปี ฯ

๓๐.	ผู้ใดใส่ความคณะสงฆ์หรือคณะสงฆ์อื่นอันอาจก่อให้เกิดความเสื่อมเสียหรือความแตกแยก มีโทษอย่างไร ?
ต/	ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ ฯ