เก็งข้อสอบนักธรรมชั้นโท วิชาธรรม ปีพ.ศ.2568

⏏︎ ดาวน์โหลดเก็งข้อสอบ

	เก็งข้อสอบธรรมสนามหลวง นักธรรมชั้นโท วิชาธรรม ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๘ มีทั้งหมด ๓๐ ข้อ ดังนี้

๑.	สังขตธรรมคืออะไร ?  มีลักษณะอย่างไร ?
ต/	สังขตธรรม คื อธรรมอันปัจจัยปรุงแต่ง ฯ มีลักษณะคือ มีความเกิดขึ้นในเบื้องต้น มีความแปรปรวนในท่ามกลาง มีความดับไปในที่สุด ฯ

๒.	การพิจารณาสังขารทั้งหลายโดยความเป็นไตรลักษณ์ จัดเป็นกัมมัฏฐานอะไร ?  มีประโยชน์อย่างไร ?
ต/	จัดเป็นวิปัสสนากัมมัฏฐาน ฯ มีประโยชน์ คือทำให้รู้จักสภาพที่เป็นจริงแห่งสังขารทั้งหลายว่า ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มิใช่ตัวตน ฯ

๓.	ราคะ โลภะ อิสสา กลิ่น รส อย่างไหนเป็นกิเลสกาม อย่างไหนเป็นวัตถุกาม ?
ต/	ราคะ โลภะ อิสสา เป็นกิเลสกาม กลิ่น รส เป็นวัตถุกาม ฯ

๔.	สมถกรรมฐาน และวิปัสสนากรรมฐาน มุ่งผลแห่งการปฏิบัติอย่างไร ?
ต/	สมถกรรมฐานมุ่งผล คือความสงบใจ วิปัสสนากรรมฐานมุ่งผล คือความเรืองปัญญา ฯ

๕.	บูชา ๒ คืออะไรบ้าง ?  การสมาทานศีล ๕ เป็นประจำจัดเป็นบูชาประเภทใด ?
ต/	บูชา ๒ คือ ๑. อามิสบูชา บูชาด้วยอามิสสิ่งของ ๒. ปฏิบัติบูชา บูชาด้วยการปฏิบัติตาม ฯ การสมาทานศีล ๕ เป็นปฏิบัติบูชา ฯ

๖.	ปฏิสันถาร มีอะไรบ้าง ?  มีประโยชน์แก่ผู้ทำอย่างไรบ้าง ?
ต/	ปฏิสันถาร ได้แก่ ๑) อามิสปฏิสันถาร ต้อนรับด้วยสิ่งของ ๒) ธัมมปฏิสันถาร ต้อนรับโดยธรรม ฯ มีประโยชน์อย่างนี้คือ ๑) เป็นอุบายสร้างความสามัคคีและยึดเหนี่ยวน้ำใจกัน ๒) เป็นการรักษาไมตรีจิตระหว่างกันและกันให้มั่นคงยิ่งขึ้น ฯ

๗.	กายวิเวก จิตตวิเวก และอุปธิวิเวก หมายถึงอะไร ?
ต/	กายวิเวก หมายถึง สงัดกาย ได้แก่อยู่ในที่สงัด จิตตวิเวก หมายถึง สงัดจิต ได้แก่ทําจิตให้สงบด้วยสมถภาวนา อุปธิวิเวก หมายถึง สงัดกิเลส ได้แก่ทําใจให้บริสุทธิ์จากกิเลสด้วยวิปัสสนาภาวนา ฯ

๘.	อธิปเตยยะ ๓ มีอะไรบ้าง ?  บุคคลผู้ถือความถูกต้องเป็นใหญ่ ทำด้วยความเมตตา กรุณา เป็นต้น จัดเข้าในอธิปเตยยะข้อไหน ?
ต/	อธิปเตยยะ ๓ มี ๑. อัตตาธิปเตยยะ ความมีตนเป็นใหญ่ ๒. โลกาธิปเตยยะ ความมีโลกเป็นใหญ่ ๓. ธัมมาธิปเตยยะ ความมีธรรมเป็นใหญ่ ฯ บุคคลถือความถูกต้องเป็นใหญ่จัดเข้าใน ธัมมาธิปเตยยะ ฯ

๙.	ความตริในฝ่ายชั่ว เรียกว่าอะไร ?  มีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
ต/	ความตริในฝ่ายชั่ว เรียกว่า อกุศลวิตก ฯ มี ๓ อย่าง คือ ๑) กามวิตก ความตริในทางกาม ๒) พยาบาทวิตก ความตริในทางพยาบาท ๓) วิหิงสาวิตก ความตริในทางเบียดเบียน ฯ

๑๐.	ญาณ ๓ ที่เป็นไปในทุกขสมุทัยมีอธิบายอย่างไร ?
ต/	๑. ปรีชาหยั่งรู้ว่า นี้ทุกขสมุทัย จัดเป็นสัจจญาณ ๒. ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขสมุทัย เป็นสภาพที่ควรละ จัดเป็นกิจจญาณ ๓. ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขสมุทัย เป็นสภาพที่ละได้แล้ว จัดเป็นกตญาณ ฯ

๑๑.	คำว่า “โสดาบัน" แปลว่าอะไร ?  ผู้บรรลุโสดาบันนั้น ละสังโยชน์อะไรได้เด็ดขาด ?
ต/	โสดาบัน แปลว่า ผู้แรกถึงกระแสพระนิพพาน ฯ ละสังโยชน์ได้เด็ดขาด ๓ อย่าง คือ ๑) สักกายทิฏฐิ ๒) วิจิกิจฉา ๓) สีลัพพตปรามาส ฯ

๑๒.	พระอริยบุคคล ๔ ได้แก่ใครบ้าง ?  พระอริยบุคคลประเภทใดละอวิชชาได้เด็ดขาด ?
ต/	พระอริยบุคคล ๔ ได้แก่ พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์ ฯ พระอรหันต์ละอวิชชาได้เด็ดขาด ฯ

๑๓.	ปฏิปทาของพระอริยบุคคลผู้เป็นสมถะ เรียกว่าอะไร ?  มีอะไรบ้าง ?
ต/	เรียกว่า อริยวงศ์ ฯ มี ๔ คือ ๑. สันโดษด้วยจีวรตามมีตามเกิด ๒. สันโดษด้วยบิิณฑบาตตามมีตามเกิด ๓. สันโดษด้วยเสนาสนะ ๔. ยินดีในการเจริญกุศลและในการละอกุศล ฯ

๑๔.	ทิฏฐิ อวิชชา เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า โอฆะ โยคะ อาสวะ?
ต/	เรียกว่า โอฆะ เพราะเป็นดุจกระแสน้ำอันท่วมใจสัตว์ เรียกว่า โยคะ เพราะประกอบสัตว์ไว้ในภพ เรียกว่า อาสวะ เพราะเป็็นสภาพหมักหมมอยู่ในสันดาน ฯ

๑๕.	ข้อว่า “พิจารณาแล้วบรรเทาของอย่างหนึ่ง” ของอย่างหนึ่งนั้นคืออะไร ?
ต/	ของอย่างหนึ่ง คือ อกุศลวิตกอันสัมปยุตด้วยกาม พยาบาท วิหิงสา ฯ

๑๖.	เมตตา มีความหมายว่าอย่างไร ?  เมตตาในพรหมวิหาร และในอัปปมัญญา ต่างกันอย่างไร ?
ต/	เมตตา มีความหมายว่า ปรารถนาความสุขความเจริญต่อผู้อื่นด้วยความจริงใจ ฯ ต่างกันโดยวิธีแผ่ คือ แผ่โดยเจาะจงก็ดี โดยไม่เจาะจงก็ดี จัดเป็นพรหมวิหาร ถ้าแผ่โดยไม่เจาะจงไม่จำกัด จัดเป็นอัปปมัญญา ฯ

๑๗.	กิจในอริยสัจ ๔ มีอะไรบ้าง ?
ต/	กิจในอริยสัจ ๔ มี ๑. ปริญญา กำหนดรู้ทุกขสัจ ๒. ปหานะ ละสมุทัยสัจ ๓. สัจฉิกรณะ ทำให้แจ้งนิโรธสัจ ๔. ภาวนา ทำมัคคสัจให้เกิด ฯ

๑๘.	ชิวหาวิญญาณและกายวิญญาณ เกิดขึ้นเพราะอาศัยอะไร ?
ต/	ชิวหาวิญญาณเกิดขึ้นเพราะอาศัยลิ้นกับรส กายวิญญาณเกิดขึ้นเพราะอาศัยกายกับโผฏฐัพพะ ฯ

๑๙.	สังวร คืออะไร ?  สติสังวร สำรวมด้วยสตินั้น มีอธิบายอย่างไร ?
ต/	สังวร คือ การสำรวมระวังปิดกั้นอกุศล ฯ มีอธิบายว่า สำรวมอินทรีย์มีจักษุเป็นต้น ระวังรักษามิให้อกุศลธรรมเข้าครอบงำ เมื่อเห็นรูปเป็นต้น ทั้งมีสติไม่ฟั่นเฟือน ลืมหลง ระลึกได้ก่อนแต่ทำ พูด คิด ไม่ให้ผิด ทางกาย วาจา ใจ ไม่ประมาทหลงทำกรรมชั่ว ฯ

๒๐.	มัจจุมารได้แก่อะไร ?  ได้ชื่อว่าเป็นมารเพราะเหตุไร ?
ต/	มัจจุมาร ได้แก่ ความตาย ฯ ชื่อว่าเป็นมาร เพราะเมื่อความตายเกิดขึ้น บุคคลย่อมหมดโอกาสที่จะทําความดีอีกต่อไป ฯ

๒๑.	มาร ๕ คืออะไรบ้าง ?  ปัญจขันธ์ ได้ชื่อว่าเป็นมารเพราะเหตุไร ?
ต/	มาร ๕ คือ ขันธมาร กิเลสมาร อภิสังขารมาร มัจจุมาร และเทวปุตตมาร ฯ เพราะปัญจขันธ์นั้น บางทีทําความลําบากให้ อันเป็นเหตุเบื่อหน่ายจนถึงฆ่าตัวตายเสียเองก็มี ฯ

๒๒.	คนมีปกติรักสวยรักงาม จัดเป็นจริตอะไร ?  จะพึงแก้ได้ด้วยการพิจารณากรรมฐานข้อใดได้บ้าง ?
ต/	จัดเป็นราคจริต ฯ จะพึงแก้ได้ด้วยการพิจารณากายคตาสติ หรือ อสุภกรรมฐาน ฯ

๒๓.	พระธรรมคุณบทว่า “เอหิปัสสิโก” มีอธิบายว่าอย่างไร ?
ต/	มีอธิบายว่า พระธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสามารถที่จะพิสูจน์ได้และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อประโยชน์สุขได้ทุกเวลา ฯ

๒๔.	กิเลสที่ได้ชื่อว่า อนุสัย และได้ชื่อว่า สังโยชน์ มีอธิบายอย่างไร ?
ต/	กิเลสที่ได้ชื่อว่าอนุสัย เพราะเป็นกิเลสอย่างละเอียด นอนเนื่องอยู่ในสันดานของสัตว์ มักไม่ปรากฎ ต่อเมื่อมีอารมณ์มายั่ว จึงปรากฎขึ้น กิเลสที่ได้ชื่อว่าสังโยชน์ เพราะเป็นกิเลสที่ผูกใจไว้กับภพไม่ให้หลุดพ้นไปได้ ฯ

๒๕.	วิญญาณฐิติ ต่างจากสัตตาวาส อย่างไร ?
ต/	ต่างกันอย่างนี้ ภูมิเป็นที่ตั้งแห่งวิญญาณ เรียกว่า วิญญาณฐิติ ภพเป็นที่อยู่แห่งสัตว์ เรียกว่า สัตตาวาส

๒๖.	ในอวิชชา ๘ ข้อที่ว่า “ไม่รู้จักอนาคต” มีอธิบายว่าอย่างไร ?
ต/	มีอธิบายว่า ไม่รู้จักคิดล่วงหน้า ไม่อาจปรารภการที่ทำ หรือเหตุอันเกิดขึ้นในปัจจุบันว่าจักมีผลเป็นอย่างนั้น ๆ ฯ

๒๗.	พระพุทธคุณ บทว่า อรหํ ที่แปลว่าเป็นผู้กำแห่งสังสารจักร กำแห่งสังสารจักรนั้นได้แก่อะไร ?
ต/	กำแห่งสังสารจักร ได้แก่ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน และกรรม ฯ

๒๘.	พระสงฆ์ปฏิบัติอย่างไร จึงได้ชื่อว่า อุชุปฏิปันโน เป็นผู้ปฏิบัติตรง ?
ต/	คือ ไม่ปฏิบัติลวงโลก ไม่มีมายาสาไถย ประพฤติตรงๆ ต่อพระศาสดา และเพื่อนสาวกด้วยกัน ไม่อําพรางความในใจ ไม่มีแง่มีงอน ฯ

๒๙.	บารมี คืออะไร ?  อธิษฐานบารมี คือการทำอย่างไร ?
ต/	บารมี คือ ปฏิปทาอันยิ่งยวด หรือคุณธรรมที่ประพฤติอย่างยิ่งยวด ได้แก่ ความดีทีบำเพ็ญอย่างพิเศษ เพื่อบรรลุเป้าหมายสูงสุด ฯ อธิษฐานบารมี คือความตั้งใจมั่นตัดสินใจเด็ดเดี่ยว วางจุดหมายแห่งการกระทำของตนไว้แน่นอนและดำเนินตามนั้นอย่างแน่วแน่ ฯ

๓๐.	ธุดงค์ ท่านบัญญัติไว้เพื่อประโยชน์อะไร ?  ภิกษุผู้ถือบิณฑบาตเป็นวัตรอย่างเคร่ง ท่านให้ถือปฏิบัติอย่างไร ?
ต/	เพื่อเป็นอุบายขัดเกลากิเลส และเป็นไปเพื่อความมักน้อยสันโดษ ฯ อย่างเคร่ง เมื่อเลิกบิณฑบาต นั่งลงแล้ว แม้มีผู้มาใส่บาตรอีก ก็ไม่รับ ฯ