อ่านบาลีว่า:
วิ-ริ-เย-นะ, ทุก-ขะ-มัด-เจ-ติ
ตัวอย่างแต่งกระทู้ธรรมชั้นตรี
อ่านแนวนำมาเขียนอธิบาย
วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ
คนจะผ่านพ้นความทุกข์ลำบากได้เพราะความเพียร
จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้ ความเพียร คือ เพียรพยายามปฏิบัติธรรมอันเป็นเครื่องกำจัดกิเลสตัณหาให้หมดไปจากจิตจากใจ เพราะกิเลสตัณหาเป็นตัวทำให้เกิดทุกข์ ทุกข์จะมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่ที่ว่ากิเลสตัณหาอันเป็นต้นเหตุนั้นมีมากหรือน้อย
ฉะนั้น บุคคลพึงเพียรพยายามปฏิบัติธรรมตามหลักของอริยมรรคมีองค์ ๘ อันเป็นเครื่องกำจัดทุกข์ กำจัดกิเลสตัณหาออกจากจิตจากใจ ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะกำจัดความทุกข์ได้อย่างถาวร
มรรคมีองค์ ๘ หมายถึง หนทางสู่การดับทุกข์ ประกอบองค์แปดประการ ดังนี้
- ๑. สัมมาทิฏฐิ (ความเห็นที่ถูกต้อง)
หมายถึง ความรู้ในอริยสัจ 4 - ๒. สัมมาสังกัปปะ (ความคิดที่ถูกต้อง)
หมายถึง ความคิดในการออกจากกาม ความไม่พยาบาท และการไม่เบียดเบียน - ๓. สัมมาวาจา (วาจาที่ถูกต้อง)
หมายถึง การเว้นจากการพูดเท็จ หยาบคาย ส่อเสียด และเพ้อเจ้อ - ๔. สัมมากัมมันตะ (การปฏิบัติที่ถูกต้อง)
หมายถึง เจตนาละเว้นจากการฆ่า โจรกรรม และการประพฤติผิดในกาม - ๕. สัมมาอาชีวะ (การหาเลี้ยงชีพที่ถูกต้อง)
หมายถึง การเว้นจากมิจฉาชีพ การละเว้นจากอาชีพฆ่าสัตว์ อาชีพที่เบียดเบียนผู้อื่น - ๖. สัมมาวายามะ (ความเพียรที่ถูกต้อง)
หมายถึง สัมมัปปธาน 4 คือ ความพยายามป้องกันอกุศลที่ยังไม่เกิด ละอกุศลที่เกิดขึ้นแล้ว ทำกุศลที่ยังไม่เกิด และดำรงรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้ว - ๗. สัมมาสติ (การมีสติที่ถูกต้อง)
หมายถึง สติปัฏฐาน 4 - ๘. สัมมาสมาธิ (การมีสมาธิที่ถูกต้อง)
หมายถึง ฌาน 4
ขุททกนิกาย สุตตนิบาต
ตัวย่อสุภาษิต:
(ขุ.สุ. ๒๕/๓๖๑)
